Bogusław Dereń to poeta mieszkający w Dąbrowie Górniczej. Mimo wielu wygranych konkursów literackich jest mało znany szerszej publiczności. W roku 2001 ukazała się jego debuitanca książka zatytułowana "Przytulna cela wolności". Tomik ten jest poświecony twórczości Zbigniewa Herberta, o którym Dereń mówi: "autorytet i mistrz."

W swym hołdzie dla Herberta poeta przywołuje postać pana Cogito jako wzór niewzruszonych zasad moralnych i etycznych. Już pierwszy utwór pt. "Epitafium dla Pana Cogito" przypomina znany nam cykl "Pan Cogito" Herberta. Najpierw chciałabym się skupić na tytule wiersza - epitafium to napis nagrobkowy ku czci osoby zmarłej. Jednakże nie mamy tu do czynienia ze zwykłym napisem, ale z monologiem wygłaszanym przez bohatera lirycznego, na wzór monologu zawartego w "Trenie Fortynbrasa". Ta aluzja literacka pozwala Dereniowi pokazać swój stosunek do jednostki i świata ją otaczającego:
"Drogi Książę-

z premedytacją opuściłeś ten czas
w którym zapomniane tomiki
będą się śpiesznie przenosić
z zakurzonych pawlaczy
do ociekających blichtrem witrynek

tak wypada"

Wydaje mi się, ze nie jest nadinterpretacją sądzić, że pod postacią Księcia kryje się sylwetka zmarłego w 1998r. Herberta. W tym hołdzie zawarty jest smutek i żal, ale również jakaś nieuchwytna nadzieja, że gdzieś tam on może
"upijać filiżankę młodzieńczych metafor".

Pan Cogito występuje również w wierszu kończącym tomik - "Testament Pana Cogito". Jak widać postać ta jest potraktowana jak symbol, wyrażający niezłomną postawę etyczną. Tylko, że dziś już
"nie wystarcza
niezłomność i prawda".
Dziś wszystko można kupić za pieniądze: miłość, uczciwość, szacunek. Cóż nam pozostaje? Wiara, że
"poetów
można trzymać za słowo".

Dereń w swych wierszach zastanawia się nad rolą i miejscem poety w świecie. W swych rozważaniach często sięga do polskiej tradycji literackiej: Wojaczka, Mrożka, Witkiewicza. To odwołanie jest filarem jego poezji. W swym wierszu "Pejzaż miedziany z Mrożkiem" pokazuje jak spełnił się sen Mrożka, przed którym ostrzegał nas w "Tangu": w dzisiejszej rzeczywistości zatracił się ład moralny. Poeta nie jest już w stanie uchwycić w słowa otaczającego świata.
"tango
mrożek…
i ja
wachlujący się złudną nadzieją
że tu wszystko można opisać".

W utworze "Spokój" bohater liryczny zdaje sobie sprawę z tego, że nie jest taki jak poeci dawniejsi, "wieczni". On jest "współwinnym" bycia poetą, ale niestety nie posiada zdolności "przeszukiwania dusz"("Wojaczek i inni"). Dzisiejsza poezja pobudza zmysły, ale nie ofiarowuje nam prawdy, a dzisiejszy poeta to
"spóźniony odkrywca
tropiciel pominiętych faz".
Dlatego Dereń zwraca się ku tradycji literackiej, a także ku uniwersalnym zasadom moralnym zawartym w Dekalogu.

Chciałabym teraz skupić swą uwagę na tytułowym wierszu tomiku - "Przytulna cela wolności". Za tę celę można uznać poezję, gdyż od niej nie można się uwolnić. Ale jednocześnie poezja jest przyjacielem, który daje azyl, w nim można znaleźć spokój i szczęście. Utwór rozpoczyna się słowami "to my"; my, czyli poeci, przekazujący ludziom ideały. My, "handlarze złudzeń." Przecież "poezja to przeżytek".

Skupiłam się głównie na tej części, która dotyczyła tradycji literackiej, lecz Dereń doskonale analizuje dzisiejszą kulturę i rzeczywistość. Jasno pokazuje, co jest według niego dobre, a co złe.
"Młoda call girl
połyka pigułkę na samoakceptację

jej migotliwa obcość
jest upadłym aniołem
który niezdarnie spaceruje
po zgaszonych neonach wiary"